Het grafschrift:
Hier rust Johannes Emde. Geboren 18 dec 1774 te Waldek bij Schmillinghausen. Overleden den 20 april 1859. Een vriend van God. Zijn woord was hem eene lamp voor zijnen voet en een licht op zijn pad. Psalm 119 vs 105.
Kwam naar Indië en huwde een vrouw (dochter van een Javaanse Kraton Solo edelman), met de christelijke naam Amarantia Manuela. Uit dit huwelijk een dochter Johanna Wilhelmina gestorven op 21 nov 1877 (begraafdatum.) Zijn werkelijke geboorteplaats was Bad Arolsen in het district Waldek.
Foto onder: Persee 1992, Denys Lombard Copyright. Denys zegt dat hij eerst als militair kwam, een horlogezaak begon en later pas evangelist. (Schmillinghausen zegt dat hij in 1801 aanmonsterde op een Nederlands oorlogsschip). Zijn graf wordt als heilig beschouwd. (Kramat.) Andere bronnen beweren dat hij als Evangelist naar Indië kwam. Hij was een Pietist, een stroming in het Lutheranisme. Zijn bijnaam te Soerabaya was “De Heilige van Soerabaya.” 18 Dec 1843 wordt beschouwd als de geboortedatum van het Protestantisme op Java met Surabaya als basis.
Foto onder van Collectie Tropenmuseum met onderschrift: Woning van DEN zendeling. Welke?
In de Indonesische archieven beweert men, dat dit de woning van Johannes Emde was, hetgeen ik betwijfel. Want hij was tevens horlogemaker en het lijkt me niet zo bevorderlijk voor zijn omzet om in deze contreien zijn werkplaats te hebben. Ik zie de klanten nu niet meteen met koets of gerobak even langs hem te gaan en de klandizie uit de desa zal nul komma nul zijn. Mojowarno ligt trouwens in de buurt van Jombang en dat is toch nog een aardig endje rijden in die dagen, van Surabaya vandaan.(Het boek Christianity In Indonesia -pag.72 vermeldt inderdaad dat een zendeling in Mojowarno woonde, echter er wordt geen naam genoemd.)
Foto onder van het graf van Emde via KITLV: Het grafopschrift is op alle 4 wanden van het graf bevestigd. Vergelijk het liggend hertje op de foto van Denys Lombard en de ligging op deze foto.
Het ouderlijk huis van Johannes Emde in Duitsland. (Zijn vader was zaagmolenaar en in totaal had het gezin 16 kinderen.) Foto copyright www.schmillinghausen.com
Aanvulling 24 mei 2020: Via een filmpje van RadarMalang te weten gekomen, dat het graf van Johannes Emde op 10 en 11 mei 1999 verkast is naar het kerkhof Sukun te Malang en aldaar gerestaureerd en herplaatst werd, waarvan hieronder enkele beelden.
Einde aanvulling 24 mei 2020.