Mijn pleegpa Thom

Een pagina over mijn pleegpa:

FREDERIK THOMAS PHEFFERKORN.

Gemaakt te zijner ere en respect, opdat de wereld hem moge kennen en niet vergeten. Een stukje over het leven van een simpele Indo geboren uit een Indo en een Javaanse vrouw.

Papa Thom noemde ik hem en zo zal ik hem altijd blijven noemen tot mijn dood aan toe.

Het was op 5 dec 1948, dat ik het kamp te Surabaya verliet om bij mijn pleegouders te wonen aan de Jl Kacapiring 11 te Surabaya.

Het is vandaag 7 dec 2016, dat ik dit stukje schrijf voor papa Thom.

Kersvers uit het kamp per becak aangekomen samen met wijlen mijn zus Miep, werd ik natuurlijk door Odilia Nancy ten Cate – mijn pleegma en tevens zuster van mijn moeder – meteen stevig onder haar vleugelen genomen, want het was 1948 en de wereld was vol gevaar, heel vol gevaar, want Indonesia was bezig zich te bevrijden onder het juk van het kolonialisme en de Japanse oorlog en de Bersiaptijd en God weet ik veel wat nog meer roerige periodes. Kortom: het was schering en inslag wat betreft moord-verkrachtingen-en nog meer van dat soort ellende.

Thom bemoeide zich niet veel met mijn opvoeding; slechts het hoog nodige praktische gebeuren in het leven leerde hij me, namelijk uit mijn doppen kijken, mijn doppen gebruiken en trachten te overleven en op welke wijze ik dat moest doen.

Thom leerde me een fiets te herstellen, Thom leerde me op zwijnen te jagen, Thom leerde me later een motorfiets weer aan de praat te krijgen, Thom leerde me motorfiets rijden, Thom leerde me om de elektriciteitsmeter te manipuleren zodat de ANIEM een beetje minder geld binnen kreeg en wij een rekening minder hoefden te betalen. kortom: Thom leerde me om van NIETS toch IETS bruikbaars te maken.

Thom was geen theoretisch geschoold man, maar destemeer een prof in de praktijk  en Thom had een Javaanse moeder, die vele jaren na Thom’s geboorte pas de echtgenote werd van zijn vader.(Maart 1912)

Thom’s vader scheen wat gedaan te hebben in de tabaks industrie te Tempeh/Lumajang/Probolinggo en ik herinner me het grote protret van Thom’s vader: Een passe partout in een circa een meter bij een meter groot frame, met daarin de afbeelding van Thom’s vader: kalig met wit haar, rond gezicht, snor natuurljk, witte bakkebaarden, een zwart colbert, wit overhemd en een zwart vlinderdasje. Het portret hing in de eetkamer en ik keek altijd met eerbied naar de foto. Waarom weet ik niet, maar waarschijnlijk voelde ik dat ik de zegen kreeg van Thom’s pa.

Thom had me bijna niets uit zijn verleden verteld, slechts datgene wat ik hierboven heb geschreven en nog het volgende: Thom had een zoontje uit een vorig huwelijk. Voor het overige was Thom zwijgzaam over zijn historie en alhoewel ik vrij nieuwsgierig was, respecteerde ik zijn zwijgzaamheid en vroeg niets.

Vaak toerden Thom en ik door Surabaya op de motor (Eerst de leger HD met zijspan en later de Jawa250cc) en de rit eindigde veelal op de kade van Perak en beiden keken we uit over de Straat van Madura richting de contouren van het eiland Madura en beiden zwegen we en we keken slechts en na een kwartiertje was het weer richting huiswaarts.

Ik heb Thom slechts 2x kwaad gezien waarvan 1x zelf aan den lijve ondervonden en voor het overige was hij de rust en kalmte zelve.

De eerste keer dat ik Thom kwaad zag worden en uit zijn dak ging, was toen hij bemerkte dat zijn fiets gejat was uit de voortuin en gelukkig kreeg hij de dief te pakken en ongelukkig voor de dief was het feit, dat ie een pak slaag opliep van Thom en waarschijnlijk heeft de dief dat zijn leven lang geweten.

De tweede keer had ik wat geflikt en dat heb ik geweten. Geen verdere details hierover. Maar behoorlijk kwaad was Thom wel.

Hieronder enkele details over Thom’s genealogie.

  • Geboren te TEMPEH / Lumajang op 30 dec 1898 (erkenning  RA1901) en gestorven/begraven op het Muslim kerkhof te Ngawi, hoogstwaarschijnlijk ergens in 1966/1967. Zijn graf en het kerkhof zijn niet meer, overstroomd en verruineerd ergens in 2008.
  • Zijn ouders waren: Thomas Phefferkorn (15 mei 1854 Probolinggo en + 28 aug 1922 te Lumajang) en de Javaanse vrouw Rohani.(Geen details bekend). Zij huwden in maart 1912.
  • Uit het huwelijk van zijn ouders was ook een zusje van Thom: Johanna Josephine Phefferkorn, geboren 14 juni 1901 Lumajang en gestorven te Tiel NL op 5 juni 1965. Zij huwde August Ronkes (15-8-1896 / 31 mei 1941) en uit hun huwelijk 11 of 12 kinderen (?)
  • Thom zelf huwde 1) Albertine Henriette Pauline Versteegen, geboren 26-7-1904 te Soekodono SF Lumajang en het huwelijk moet ergens in 1922/1923 plaats gevonden hebben. Zij waren gescheiden in elk geval na 1939. Hieruit een zoon, geboren en gestorven ?? Thom vertelde het me ooit in een vertrouwelijke bui, maar trad niet in details. Hij was een ietwat gesloten figuur en hij moet veel verdriet gehad hebben.
  • Thom huwde 2) Odilia Nancy ten Cate, mijn pleegmoeder en zuster van mijn biologische moeder Beatrix ten Cate. Nancy vertelde me ooit dat zij voorheen gehuwd (relatie) was met een heer Schermer maar ook hierover nooit details gekregen. Voor zover ik weet uit deze relatie geen kinderen.

Dankzij de digitalisering van kranten en diverse overige historische documenten heb ik nog wat extra details over Thom te pakken gekregen.

    • 1) Uit hoofde van zijn functie als stationschef bij de NS, werd hij regelmatig van hot naar her door de NS leiding gedirigeerd, soms zelfs maar voor een paar weken en kon hij weer zijn koffers pakken op naar een volgende plaats en huis.

  • 2) In 1938 werd Thom failliet verklaard en het faillisement werd in 1940 opgeheven, omdat ie alle schulden keurig had afbetaald aan de schuldeisers. Hoogstwaarschijnlijk zal zijn faillisement iets te maken gehad hebben met de scheiding van zijn eerste vrouw??
  • 3) In 1949 werd Thom’s faillisement (zijn tweede??) opgeheven wegens het feit, dat zijn adres onbekend was. Hier moet ik even om glimlachen, want Thom woonde vanaf 1946 op het adres Katjapiringweg 11 te Soerabaya op – hemelsbreed – nog geen kilometer afstand van het Gemeentehuis waar “ijverige” klerken zich kapot zochten naar zijn adres en hem niet vonden. Kijk, dat noem ik nu prof. praktische kwaliteit van Thom of is het domheid van de gemeentelijke klerken gemeenschap?

In 1965 schreef Thom mij voor het laatst en toevallig maar op slinkse wijze kreeg ik die brief in handen. Ik was ergens in de kost en aan strakke banden gelegd en alle bindingen met Indonesia waren me verboden. Waarschijnlijk zal Thom wel vaker mij brieven geschreven hebben en evenzo waarschijnlijk zullen deze brieven mij onthouden geweest zijn. De brief heb ik nog steeds en is een kleinood: het enige tastbare wat me herinnert aan papa Thom. Ondanks zijn mindere scholing was zijn handschrift subliem, bijna letter voor letter geschilderd en met liefde voor de schrijfkunst neergezet op papier. Anno 2020 is die brief 55 jaar oud en werd geschreven in de laatste jaren van zijn leven…..Hij was ziek en had verzorging nodig, maar geen geld ervoor en ik wist het niet eerder en kon het trouwens ook niet verstrekken, want ik zat onder voogdij, ging naar school en had zelf geen cent te makke.

Mijn pleegmoeder Odilia Nancy ten Cate was in dat jaar op 14 mei 1965 overleden en Thom was verhuisd van de Kacapiringweg Surabaya voor een korte periode naar de Jalan Kanginan (een zijstraat parallel aan de Kacapiring weg). Waarschijnlijk in een achterkamertje. Volgens lokale bronnen te Surabaya scheen hij kort daarna vertrokken te zijn naar Ngawi alwaar hij stierf. Hij scheen samen gewoond te hebben met een verpleegster (naam onbekend), die hem verzorgde in zijn laatste levensjaren. Waar zij van leefden werd mij verteld, maar ik heb geen vertrouwen in de bron inzake Thom’s financiele toestanden. Ik weet in elk geval, dat Thom’s pensioen van de NS  na de overdracht geheel foetsie was en dat hij slechts een kleine compensatie kreeg van de Indonesische spoorwegen. Niemand kon hem nadere info verstrekken over eventuele pensioen aanvragen in Nederland inzake zijn Ned.Indische dienstjaren.

Dank papa Thom voor alles wat je deed voor me en alles wat je was voor me.

Hieronder: Frederik Thomas Phefferkorn en Odilia Nancy ten Cate. Foto omstreeks 1949 genomen. Dat hondje heette Lucky.

Moge jullie in vrede rusten.

Terug naar boven