Fort Erfprins

Fort ERFPRINS te Mengari / Mengare nabij de monding van de Solo in Oost Java in de Straat van Madura.

Deze pagina is slechts voor mensen uit Surabaya afkomstig en wel verder dan Wonokromo zijn geweest. Jaja, er zijn ook oud Surabayanen, die slechts Pasar Genteng, Pabean en de Pasar Malam kennen… :-p

Gegevens ontleend aan:

Historische Leercursus ten gebruike der Koninklijke Militaire Academie. / Handleiding bij de beoefening der Land- en Volkenkunde van Nederlandsch Oost-Indië door Dr. J.J. de Hollander, gedrukt door Hubert-G.Nijs te Breda in 1861 voor rekening van de KMA.

Ik ga niet het hele boek hier doorspitten te uwen faveure; dat laat ik wel aan de geïnteresseerden zelf over. Even googlen et voila.

Waar het mij om gaat is iets over het Fort Erfprins, gelegen op het rotseilandje Mengari in de delta monding van de Solo uitstromend in de Straat van Madura, ter hoogte van Gersik/Grissee. Ooit lang geleden voer hier Toontje Poland terug naar Madura, na zijn veldslagen vergezeld van zijn bataljons Madurezen. (Zie Toontje Poland pagina)

(Trouwens, men gelieve dit fort Erfprins NIET te verwarren met het fort Erfpins te Den Helder.)

Het eiland Mengari…. de historici menen dat de naam Mengari een verbastering is van het woord menari (van tari menari = dansen.). Doet er niet toe, de waarheid zal nooit boven water komen.

“Onze” bekende “vriend” Daendels (1762-1818) vatte tijdens zijn loopbaan het plan op, om in navolging van zijn militaire voorgangers, maar de verdediging van Ned.Indië wederom onder de loep te nemen en stichtte in  ??? (even zelf uitrekenen bij benadering) het fort LODEWIJK…. En hier gaat de historicus dr. J.J. de Hollander m.i. de fout in, want niet Daendels liet het fort bouwen, maar Daendels liet op de funderingen van een oud Portugees fort het nieuwe fort bouwen. (Bron: Indonesisch archief te Gersik/Mengare) ….. Hollands nationalisme van Dr. de Hollander ?? Andere bronnen spreken weer van een opgewalde oever van een Prins van Madoera. vaag allemaal.

Waarom de naam Lodewijk? Omdat de Franzosen de baas waren in Holland (Herinnert u zich deze nog? Napoleon.) en Daendels een door de Franzosen gestuurd mannetje was. In 1816 (Einde Franse tijd in Holland) werd het fort herdoopt in fort Oranje en in 1839 wederom herdoopt in Fort Erfprins hetgeen duurde tot de afbraak en verruinering plaats vond. In de laatste jaren van het bestaan van het fort ( wanneer precies ???) deed het fort slechts dienst als militaire gevangenis en kleermakers winkel. (Het KB is echter gedateerd van juli 1840 en niet zoals Dr. de Hollander zegt in 1839)

Dr. de Hollander spreekt in zijn boek van 1861 over “thans”, dus dat zal dan in elk geval vóór 1861 zijn geweest.

Daendels had indertijd grootse plannen met de verdedigingswerken op Java, want naast Fort Erfprins herrezen de volgende verdedigingswerken (Het geld uit Indië moest toch op één of andere manier op of verspilt worden.)

Quote: Het kasteel van Batavia werd door hem gesloopt, en daarentegen de stelling van Meester Cornelis, ten Zuiden der stad, met acht redouten versterkt, waar hij zijne meeste strijdkrachten bijeen bragt. Hij versterkte Anjer en het in de Merak baai gelegene eilandje van dezen naam, trachtte de Meeuwenbaai tot eene sterke oorlogshaven te maken, en bezette ook het daarin  gelegene Meeuwen-eiland.

 De hierover ontstane oorlog met den Sultan van Bantam (bl. 42) en opvolgende staatkundige gebeurtenissen beletten hem echter dit laatste werk te voltooijen ; zoodatd e versterking der Meeuwen-baai nimmer dienst gedaan heeft en sedert verlaten is, gelijk ook het Meeuwen- en Merak eiland….Unquote.

Hieronder (foto Google maps) de ligging van Fort Erfprins. Dr. de Hollander beschrijft in zijn leerboek, dat het eiland Mengari slechts uit een grote rots bestaat en dat het fort het hele eiland besloeg. Ik heb zo’n donkerbruin vermoeden, dat dr. de Hollander waarschijnlijk nooit een voet aan wal heeft gezet in die contreien, want hij is ver bezijden de waarheid met zijn omschrijving. Maakt niets uit: het was 1861 en geen der kadetten in opleiding op de KMA in die jaren zal ooit een soldatenlaars op Mengare’s bodem – en met name het fort of de overblijfselen ervan – gezet hebben, want het fort was kassiewijle toch?

Foto onder van http://laskarmengare.blogspot.nl/  (in het Indonesisch, maar interessante wetenswaardigheden, dus als de lezer de taal niet machtig is, jammer dan. Plaatjes kijken is ook leuk toch.

Foto(Bron geheim): De resten van de muren van het fort. Het eigenaardige is, dat men ter plekke het fort slechts kent als Fort Lodewijk.

Enkele wetenswaardigheden uit de kranten over het fort:

1. In 1857 werden publiekelijk verkocht de onbenut blijvende gebouwen van Fort Erfprins.
2. In 1841 was de heer Keijzer de Directeur van het Kleedermakers atelier van Fort Erfprins. In 1852 trad uit dienst als Directeur de heer De Munck Mortier.
3. In 1878 werden door het leger schietoefeningen gehouden waarbij de luchtdruk dusdanig werd beinvloed door de ingeslagen granaten, dat de meeuwen dood uit de lucht neerploften. De inslagen waren zo groot dat er ene koe in gelegd kon worden. De observeerders maakten rechtsomkeerts toen de granaten hen over de hoofden passeerde. Aldus de rijke bloemlezing van de kranten.
4. In 1842 stierven 3 gecondemneerden in het Fort en dat waren de heren Johannes Verschuur, Johan Bernard Lagermont en Christiaan Willem Brandt.
5. Met een beetje wil kan men de gekste en idiootste artikelen lezen over onder andere de spilzucht van het leger. Zo bijvoorbeeld het feit, dat men in 1899/1900 het plan had om op de resten van het oude fort maar wederom een nieuw fort te bouwen.
6. Hieronder enkele scans van diverse aard over het fort.

Hieronder een namenlijst van enkele “ongelukkigen” die voor een paar rotcenten dienst namen in het leger, gestationeerd werden in het fort en aldaar het aardse leven verruilden voor het eeuwige. De lijst slaat op gestorvenen in het laatste kwartaal van 1844.

Meer lezen en zien over dit fort en de omgeving anno 2015 kan HIER.

Ik ga het leerboek van Dr de Hollander verder doorspitten, aangezien ik vemoed, dat er meerdere fouten in zullen zitten, maar het is wel overigens een interessant boek vol met wetenswaardigheden. Of ze allemaal waar zijn? Yo no se… Ngga ruh.